Νωρίς το πρωί της Δευτέρας, χτύπησε το τηλέφωνό μου. Ήταν ένας πελάτης, ο πρόεδρος του τμήματος μιας πολυεθνικής εταιρείας για την οποία παρέχω υπηρεσίες διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων. Ακουγόταν λαχανιασμένος και ανήσυχος. "Ο Joe μόλις παραιτήθηκε", είπε πανικόβλητος. "Πρέπει να κάνουμε κάτι για να τον μεταπείσουμε. Μπορείς να πας στο γραφείο του αμέσως;"
Ξεκίνησα αμέσως και διέσχισα όλη την πανεπιστημιούπολη για να φτάσω στο γραφείο του Joe, ενώ αναρωτιόμουν κάθε λίγο και λιγάκι γιατί κάποιος με ένα τέτοιο λαμπρό μέλλον θα πέταγε στα σκουπίδια την ευκαιρία να ακολουθήσει την καριέρα των ονείρων του, κάτι που μάλιστα ήταν εντός των δυνατοτήτων του. Ήταν ο βασικός υποψήφιος για τουλάχιστον τέσσερις θέσεις αντιπροέδρου σύμφωνα με τα νέα σχέδια διοικητικής δομής της εταιρείας που ολοκληρώθηκαν πρόσφατα.
Έφτασα στο γραφείο του Joe και τον βρήκα, με κουρασμένη όψη, να πακετάρει τα πράγματα από το γραφείο του. Ήμουν εκεί, μαζί με μια μεγάλη ουρά πελατών για να τον επισκεφτώ. Οι συνάδελφοι του ήταν αυτοί που πήραν πιο βαριά την απόφασή του: μερικοί είχαν εγκαταλείψει το γραφείο του με δάκρυα στα μάτια, άλλοι αισθάνθηκαν προδομένοι. Ο Joe αισθανόταν πολύ άσχημα, αλλά παρέμενε πιστός στην απόφασή του.
Καθίσαμε στο τραπέζι του, όπως είχαμε ξανακάνει τόσες πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια που συνεργαζόμασταν. Τον ρώτησα γιατί έφευγε. Το ερώτημα αιωρείτο στον αέρα σαν τον καπνό μετά από μια πυρκαγιά, όσο εκείνος συλλογιζόταν τι θα απαντήσει. Μετά από μια μακρά παύση, ο Joe είπε: "Δεν μπορώ να μένω άπραγος όταν η εταιρεία πουλάει το μέλλον της για τα μεγέθη του τριμήνου. Δεν τοποθετούμαστε με στόχο την συνεχιζόμενη επιτυχία και απλά δεν πιστεύω ότι αυτός ο τρόπος λειτουργίας είναι βιώσιμος. Έκανα ό,τι μπορώ για να πείσω την διοίκηση να υιοθετήσει μια διαφορετική προσέγγιση, αλλά δεν ακούνε. Δεν διαθέτουν καν το χρόνο που χρειάζεται να ακούσουν τις προτάσεις μου για την αλλαγή των πραγμάτων. Θέλω να αποχωρήσω προτού καταρρεύσει αυτός ο πύργος από τραπουλόχαρτα».
Εκλογικεύοντας την ανευθυνότητα
Όλοι όσοι ενδιαφέρονταν, κάλεσαν τον Joe εκείνο το πρωί και προσπάθησαν να τον πείσουν να μείνει. Ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας επικοινώνησε μαζί του, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Πέντε ώρες αργότερα ο CEO μου τηλεφώνησε και μου μετέφερε τη συνομιλία του με τον Joe. Εκτυλίχθηκε περίπου όπως περίμενα –ο Joe μοιράστηκε τις ανησυχίες του για την έλλειψη βιωσιμότητας του λειτουργικού μοντέλου της εταιρείας αλλά και το φόβο του πως η επιχείρηση απεμπολούσε την κληρονομιά της. Παραδόξως, όμως, ο Διευθύνων Σύμβουλος αντέδρασε με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο από αυτόν που περίμενα. Αντί να εξετάσει τους λόγους πίσω από την αποχώρηση του Joe και να διερωτηθεί αν η εταιρεία έχει κάποια ευθύνη για την απόφαση αυτή, έως το απόγευμα είχε δικαιολογήσει στο μυαλό του τα πρωινά γεγονότα και αποφάσισε ότι η αποχώρηση του Joe ήταν προς το καλύτερο συμφέρον της εταιρείας. «Τι», ρώτησα. «Άκουσα καλά;»
«Ναι», επέμεινε. «Δεν χρειαζόμαστε κάποιον εδώ γύρω που δεν αγκαλιάζει τον τρόπο που λειτουργούμε".
Έτσι, μετά από χρόνια επένδυσης στην εξέλιξη ενός αναδυόμενου ταλέντου όπως ο Joe, η «αφρόκρεμα» της εταιρείας αποφάσισε πως η αξία του εξανεμίστηκε τη στιγμή που άσκησε κριτική στο status quo. Αντί να ακούσουν να συζητήσουν, να διαπραγματευτούν, να του δώσουν σημασία, τα στελέχη της διοίκησης αγνόησαν τις ιδέες του Joe -κυρίως επειδή ήταν αμφιλεγόμενες και απαιτούσαν μια σκληρή ματιά στον καθρέφτη της επιχείρησης.
Αυτή ήταν η πρώτη ένδειξη της αλαζονείας που χαρακτήριζε την εν λόγω εταιρεία. Εδώ απαριθμώ 12 σημάδια που παρατήρησα σε άλλες επιχειρήσεις και μπορείτε κι εσείς να διακρίνετε στην δική σας επιχείρηση.
Τα 12 σημάδια
Λειτουργείτε την επιχείρηση σας με αλαζονικό τρόπο όταν:
1. Προσλαμβάνετε και επενδύετε σε σπουδαίους ανθρώπους, αλλά στη συνέχεια αγνοείτε τις ιδέες τους εάν είναι αντικομφορμιστικές.
2. Η εταιρεία σας δικαιολογεί τα λάθη της, αντί να μαθαίνει από αυτά.
3. Η εταιρεία σας εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στην οικονομική επιτυχία με ελάχιστο ενδιαφέρον για την κληρονομιά ή τον κοινωνικό αντίκτυπο.
4. Η εταιρεία σας επηρεάζει καταστάσεις για να αποφύγει υγιείς ρυθμίσεις, αν αυτές κάνουν πιο πολύπλοκο τον τρόπο λειτουργίας της.
5. Οι επικεφαλής αλληλοσυγχαίρονται, όταν η εταιρεία πετυχαίνει οικονομικά, ακόμα κι αν η επιτυχία προέρχεται από τις δυνάμεις της αγοράς και όχι από την πραγματική απόδοση.
6. Η διοίκηση πιστεύει ότι η εταιρεία δεν μπορεί να αποτύχει με κανένα τρόπο.
7. Η διοίκηση υπαγορεύει περισσότερο από όσο ακούει.
8. Η εταιρεία υποτιμά τον ανταγωνισμό και υποβαθμίζει τη σημασία της επιτυχίας των ανταγωνιστών.
9. Η πρόσβαση στην ηγεσία της εταιρείας απαιτεί ελιγμούς μέσα από πολλαπλά στρώματα γραφειοκρατίας.
10. Δίνεται έμφαση στη μόστρα: μεγάλα, πλήρως εξοπλισμένα γραφεία, αυτοκίνητα με οδηγούς, ιδιωτικά τζετ κλπ.
11. Η εταιρεία σας δεν καθίσταται εταίρος σε συγχώνευση: αναλαμβάνει το έλεγχο, χάνοντας την αξία της γνώσης της κουλτούρας και της τεχνογνωσίας της άλλης εταιρείας.
12. Η εταιρεία σας πάσχει από το σύνδρομο "δεν εφευρέθηκε εδώ," πιστεύοντας ότι κατέχει το μονοπώλιο στις μεγάλες ιδέες, με αποτέλεσμα καινοτομίες που προέρχονται απ’ έξω από την επιχείρηση να θεωρείται ότι έχουν μικρή αξία.
Η ώρα της αξιολόγησης
Αν απαντήσατε «ναι» σε περισσότερα από έξι από αυτά τα σημάδια, η εταιρεία σας έχει έναν επικίνδυνα υψηλό δείκτη αλαζονείας. Ως ηγέτης, ήρθε η ώρα να κάνετε μια αξιολόγηση της κουλτούρας που δημιουργείτε. Όπως έχουμε δει τους τελευταίους 24 μήνες, η εταιρική αλαζονεία μπορεί να οδηγήσει στην αποτυχία, την οικονομική ύφεση, το διογκούμενο έλλειμμα αλλά και σε εκθετική αύξηση της ανεργίας και της έλλειψης στέγης. Στερεί από τις μελλοντικές γενιές την χρηματοπιστωτική σταθερότητα που τους αξίζει και τους παραδίδει ένα βαρύ φορτίο χρέους.
Ως ηγέτης της επιχείρησης, είστε ο διαχειριστής της εταιρικής κουλτούρας που γεύονται οι υπόλοιποι. Έχετε ευθύνη για τον αντίκτυπο των αποφάσεων που πηγάζουν από την κουλτούρα αυτή στον υπόλοιπο κόσμο. Βάλτε ένα στόχο το νέο έτος. Δεσμευτείτε ότι θα αντιμετωπίσετε το ζήτημα της αλαζονικής συμπεριφοράς.
Ευχαριστώ τον φίλτατο Ε.Δ.
Bloomberg Businessweek - Αρθρο της Alaina Love (πρόεδρος της Purpose Linked Consulting, διεθνώς αναγνωρισμένη εμπειρογνώμων επί θεμάτων ηγεσίας). Εκ των συγγραφέων του βιβλίου «The Purpose Linked Organization: How Passionate Leaders Inspire Winning Teams and Great Results» (McGraw-Hill, 2009).
