Ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας: Η
δημοσίευση από την Τράπεζα της Ελλάδος των στοιχείων για το Ισοζύγιο Πληρωμών
της χώρας τον Σεπτ.’11 επιβεβαίωσε τις ενδείξεις για ανάκαμψη της οικονομίας
στο 3ο 3μηνο.’11. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτουν τα ακόλουθα:
α) Η αύξηση των εξαγωγών αγαθών επιταχύνθηκε στο
27,2% στο 3ο 3μηνο.’11, από 21,5% στο 1ο 6μηνο.’11. Επίσης, η αύξηση των
εξαγωγών χωρίς καύσιμα και πλοία ήταν 23,5% στο 3ο 3μηνο.’11, από 16,2% στο 1ο
6μηνο.’11. Τέλος η αύξηση των εξαγωγών λοιπών υπηρεσιών (εκτός του τουρισμού
και των μεταφορών) ανήλθε στο 24,3% στο 3ο 3μηνο.’11, από 13,3% στο 1ο
6μηνο.’11.
β) Η αύξηση των εισπράξεων από τον εξωτερικό
τουρισμό ανήλθε στο 10,1% στο 3ο 3μηνο.11, από 8,3% στο 1ο 6μηνο.’11, ενώ η
πτώση των εισπράξεων από τις μεταφορές ανήλθε στο -9,0% στο 3ο 3μηνο.’11, από
-11,0% στο 1ο 6μηνο,΄11.
γ) Συνολικά, με τα ανωτέρω δεδομένα η αύξηση των
εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (σε τρέχουσες τιμές) ανήλθε στο 10,8% στο 3ο
3μηνο.’11, από 6,4% στο 1ο 6μηνο.’11.
δ) Αξιοσημείωτη εξέλιξη ήταν η αύξηση των εισαγωγών
αγαθών χωρίς καύσιμα και πλοία κατά 1,5% σε ετήσια βάση που επίσης σημειώθηκε
στο 3ο 3μηνο.’11, έναντι πτώσης τους κατά -7,3% στο 1ο 6μηνο.’11, η οποία είναι
ενδεικτική της εδραιούμενης ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας. Στο
συμπέρασμα αυτό οδηγεί και η συνεχιζόμενη μεγάλη αύξηση των πληρωμών για
εισαγωγές καυσίμων κατά 24,8% σε ετήσια βάση στο 9μηνο.’11, μετά την επίσης
πολύ μεγάλη αύξησή τους κατά 30,5% στο 9μηνο’10. Η σημαντική αυτή αύξηση των
εισαγωγών καυσίμων το 2011 δικαιολογείται μόνο εν μέρει από την αύξηση και των
εξαγωγών καυσίμων κατά 36,3% στο 9μηνο’11, ύστερα από την αύξησή τους κατά
48,8% στο 9μηνο’10. Οι πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων ήταν αυξημένες κατά €
2,6 δις στο 9μηνο.’11, ενώ οι εισπράξεις από εξαγωγές καυσίμων ήταν αυξημένες
κατά € 1,2 δις. Κατά το λοιπό μέρος της η υπέρμετρα μεγάλη αύξηση των πληρωμών
για εισαγωγές καυσίμων μπορεί να εξηγηθεί από την αύξηση των διεθνών τιμών των
καυσίμων και από την πιθανή αυξημένη αποθεματοποίηση καυσίμων, δεδομένου ότι η
εγχώρια κατανάλωση καυσίμων ήταν μειωμένη στο 7μηνο’11, λόγω των ευμενών
καιρικών συνθηκών που περιόρισαν σημαντικά την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης.
Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση των εισαγωγών χωρίς καύσιμα και πλοία και η μεγάλη
αύξηση των εισαγωγών καυσίμων στο 3ο 3μηνο.’11 δείχνουν ανάκαμψη της εγχώριας
ζήτησης και ιδιαίτερα της ιδιωτικής κατανάλωσης σε αυτό το 3μηνο.
Η ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης ενισχύεται και από
την αύξηση του δείκτη όγκου των λιανικών πωλήσεων κατά 1,2% τον Αύγ.’11, μετά
την σχετικά μικρή πτώση του κατά -2,5% τον Ιούλ.’11 και έναντι της πτώσης του
κατά -11,7% στο 1ο 6μηνο,΄11. Τέλος, διαπιστώνεται αξιοσημείωτη αύξηση του
Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) στη βιομηχανία στην εγχώρια αγορά κατά 5,6% στο 3ο
3μηνο.’11, έναντι πτώσης του κατά -1,5% στο 1ο 6μηνο.’11. Όσον αφορά το σύνολο
της αγοράς ο ΔΚΕ στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 13,8% στο 3ο 3μηνο.’11, έναντι
8,6% στο 1ο 6μηνο.’11. Τέλος ο ΔΚΕ στις ξένες αγορές αυξήθηκε κατά 30,3% στο 3ο
3μηνο.’11, έναντι αύξησής του κατά 31% και στο 1ο 3μηνο.’11.
Εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2011 (Π2011) στο
10μηνο.’2011 / Προϋπολογισμός του 2012: Τα στοιχεία για την εκτέλεση του Π2011
στο 10μηνο.’2011 δείχνουν ότι η απόδοση του μηχανισμού είσπραξης των φόρων
παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα σε ολόκληρο το 10μηνο.’11, ενώ οι εργαζόμενοι στις
υπηρεσίες του Υπ. Οικονομικών βρίσκονταν σε πολυήμερες κινητοποιήσεις τον
Οκτ.’11. Τα καθαρά έσοδα του ΤΠ ήταν σημαντικά μειωμένα κατά -4,1% σε ετήσια
βάση στο 10μηνο.’11 και κατά -3,7% τον Οκτ.’2011, έναντι προβλέψεων του Π2011 για
αύξησή τους κατά 8,3% και του Π2012 για αύξησή τους κατά 0,9%. Έως και τον
Σεπτ.’2011 η κακή πορεία των καθαρών εσόδων του ΤΠ ήταν αποτέλεσμα των
φορολογικών ρυθμίσεων του Απριλίου του 2010 που συνέβαλαν σε απώλειες εσόδων
ύψους άνω των € 3,0 δις στο 9μηνο.’11. Οι απώλειες αυτές και οι επίσης
σημαντικές απώλειες εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές επιδιωκόταν να
αντισταθμιστούν με τα νέα μέτρα αύξησης των εσόδων που τίθενται σε ισχύ
σταδιακά από τον Σεπτ.’11. Ωστόσο, παρά τα νέα μέτρα, τα έσοδα δεν αυξήθηκαν τον
Οκτ.’11 λόγω, ενδεχομένως, και των κινητοποιήσεων και των ποικίλων αντιδράσεων
στην είσπραξη αυτών των εσόδων.
Ειδικότερα, σημειώνεται μεγάλη πτώση των εσόδων στο
10μηνο.’11 από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (-12,0%), από τον φόρο
εισοδήματος νομικών προσώπων (-11,7%), από τον ΦΠΑ (-2,0%) και από τους Άμεσους
Φόρους Παρελθόντων Οικονομικών Ετών ΠΟΕ (-3,3%). Αύξηση κατά 49,8% σημειώθηκε
στους λοιπούς άμεσους φόρους, λόγω της είσπραξης της ειδικής εισφοράς
αλληλεγγύης στα φυσικά πρόσωπα, το τέλος επιτηδεύματος, της έκτακτης εισφοράς
σε κερδοφόρες επιχειρήσεις και ορισμένων άλλων φόρων που επιβλήθηκαν τον
Ιούλ.’11. Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό είναι το ότι η ανωτέρω εξαιρετικά αρνητική
πορεία των εσόδων (εκτός των έκτακτων εισφορών) θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο
στο τελευταίο 2μηνο του έτους. Για παράδειγμα, προβλέπεται νέα σημαντική μείωση
των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων κατά -15,2% στο 4ο
3μηνο.’11, μετά τη μείωσή τους κατά -19,3% στο 4ο 3μηνο.’10. Προβλέπεται δηλαδή
ότι τα ανωτέρω έσοδα όχι μόνο δεν θα ανακάμψουν (π.χ., λόγω της μείωσης του
αφορολόγητου ή/και λόγω της δραστηριοποίησης των κρατικών υπηρεσιών στην
είσπραξη της φορολογητέας ύλης που διαφεύγει), αλλά ότι θα μειωθούν ακόμη
περισσότερο.
Όσον αφορά στο 2012, με τον προϋπολογισμό του 2012
(Π2012) επιδιώκεται η εξισορρόπηση των δημοσίων οικονομικών της χώρας και η
δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους +1,6% του ΑΕΠ, έναντι πρωτογενούς
ελλείμματος -1,8% του ΑΕΠ το 2011 και -10,6% του ΑΕΠ το 2009. Η προσαρμογή
προβλέπεται να προέλθει κυρίως από μια αύξηση των καθαρών εσόδων του τακτικού
προϋπολογισμού (Τ.Π.) κατά 2 π.μ. του ΑΕΠ, μια μείωση των πρωτογενών δαπανών
του Τ.Π. κατά -0,7 π.μ. του ΑΕΠ και μια οριακή μείωση του ελλείμματος του
Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων κατά -0,2 π.μ. του ΑΕΠ. Το συνολικό έλλειμμα
της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να διαμορφωθεί, από -9,0% του ΑΕΠ το 2011, σε
-6,7% του ΑΕΠ το 2012, μη περιλαμβανομένης της ελάφρυνσης από τόκους λόγω της
κατά 50% σχεδιαζόμενης μείωσης της ονομαστικής αξίας του δημοσίου χρέους που
κατέχουν θεσμικοί επενδυτές. Το έλλειμμα του 2012 θα διαμορφωθεί σε ακόμη
χαμηλότερο επίπεδο στην βάση της τελικής συμφωνίας μεταξύ δημοσίου και θεσμικών
επενδυτών για την εθελοντική διακράτηση των ομολόγων του Ελληνικού δημοσίου με
την επιχειρούμενη αναδιάρθρωση του χρέους ως ανωτέρω. Κύριο χαρακτηριστικό του
Π2012 είναι η κατά 29% αύξηση των εσόδων του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων
(κυρίως λόγω της δραστικής μειώσεως του αφορολογήτου και της έκτακτης εισφοράς
που θα παρακρατείται) και η αύξηση των εισπράξεων από τον φόρο περιουσίας στα €
3,6 δις (1,7% του ΑΕΠ) το 2012 (όπου συμπεριλαμβάνεται μέρος των εισπράξεων από
τον φόρο αυτό για το 2011), από μόλις € 0,49 δις (0,2% του ΑΕΠ) το 2010. Στην
πραγματικότητα, αν μοιραστούν οι εισπράξεις από τον φόρο περιουσίας το 2011 και
το 2012 τότε θα ανέλθουν περίπου στο 1,0% του ΑΕΠ ετησίως.
Παράλληλα, συνεχίζεται η περικοπή των δαπανών, όπου
προβλέπεται περαιτέρω μείωση των αποδοχών των εργαζομένων και των συντάξεων του
δημοσίου κατά -3,3%, των καταναλωτικών δαπανών του δημοσίου κατά -1,8% και των
κοινωνικών δαπανών κατά -8,6%. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι ότι τα μέτρα που
είναι αναγκαία για την υλοποίηση του Π2012 έχουν ήδη θεσπιστεί και
εφαρμόζονται.
Από την πορεία εκτέλεσης του Π2011 στο 10μηνο’11 και
τη διάρθρωση εσόδων / δαπανών του Π2012, είναι εμφανές ότι εξακολουθούν να
σημειώνονται μεγάλες καθυστερήσεις στον έλεγχο εκκρεμών παλαιών φορολογικών
υποθέσεων και στην είσπραξη των εσόδων που έχουν θεσπιστεί, προγραμματιστεί και
σε μεγάλο βαθμό βεβαιωθεί. Είναι, επίσης, εμφανές ότι το 2011 σημειώθηκε νέα
έξαρση της φοροδιαφυγής τόσο στον φόρο εισοδήματος, όσο και στον ΦΠΑ και στις
ασφαλιστικές εισφορές. Ωστόσο, στον Π2012 διαφαίνεται ότι τα ανωτέρω φαινόμενα
θα συνεχιστούν, ενδεχομένως με μεγαλύτερη ένταση, και το 2012. Στο πλαίσιο
αυτό, ο στόχος του Π2012 για έσοδα από φόρους ΠΟΕ μόνο € 2,0 δις το 2011 και το
2012, έναντι € 2,8 δις το 2010, θα έπρεπε να ήταν πιο φιλόδοξος, όταν μάλιστα
είναι γνωστή η σημαντική μείωση των φορολογικών εσόδων από τον φόρο εισοδήματος
και από τον ΦΠΑ τα τελευταία δύο έτη και το τεράστιο ύψος των ληξιπρόθεσμων
οφειλών.
Η έξοδος της χώρας από την κρίση δεν είναι δυνατή
χωρίς δραστική μείωση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής που θα δώσει
προοπτική για μείωση του σημερινού υψηλού φορολογικού βάρους των συνεπών
φορολογουμένων. Οι τελευταίοι, μάλιστα, βλέπουν ότι, ενώ η φορολογική τους
επιβάρυνση διογκώνεται συνεχώς τα τελευταία έτη, τα φορολογικά έσοδα
εξακολουθούν να μειώνονται. Χωρίς αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου
της φοροδιαφυγής, η κατανομή των βαρών, με την εξουθενωτική μείωση των
συντάξεων σε ανθρώπους που έχουν περιορισμένες δυνατότητες να επανέλθουν στην
αγορά εργασίας, και, την κατά συρροή επιβάρυνση των ασθενέστερων στρωμάτων του
πληθυσμού και των συνεπών φορολογουμένων, παρά τις προσπάθειες περί του
αντιθέτου, είναι εξαιρετικά άδικη.
